Project CHIRP
Onderzoek naar
achteruitgang Scholekster
achteruitgang Scholekster
Nieuwsoverzicht
25-10-2022
Zendergegevens Scholekster openbaar gemaakt
13-09-2022
Symposium Scholekster
04-05-2022
Demografische oorzaken achteruitgang scholeksterpopulatie Schiermonnikoog
14-03-2022
Aanpassingsvermogen in een veranderende wereld
31-01-2022
Scholeksters vermijden verstoorde hoogwatervluchtplaats
27-01-2022
Relatie tussen hoogwatervluchtplaats, foerageergebied en voedsel
01-10-2021
Handleiding voor het kwantificeren van lichaamsconditie
14-09-2021
“Broedkolonie” Scholeksters op Ameland
24-08-2021
Broeddispersie bij Scholeksters
24-08-2021
Verstoring door vliegverkeer heeft meestal geen effect op overleving
23-02-2021
Inefficiënte scholeksters hebben meer last van verstoring
24-09-2020
Hoeveel last hebben wadvogels van vliegtuigen?
04-12-2019
Gevolgen van voedsel specialisatie voor foerageerpatronen
19-11-2019
Scholekster weekend 2020 Groningen
11-11-2019
Overwinteringsgebieden van in Nederland broedende Scholeksters
03-06-2019
Effect van slijtage en verlies van kleurringen op overlevingsschattingen
04-05-2019
Scholekster op het dak
26-03-2019
AviNest App: Nu beschikbaar in de Play Store
25-02-2019
Migratie en overleving van Scholeksters in Nederland
21-12-2018
Is het landbouwgebied een valkuil voor de scholekster?
16-12-2018
Ook in 2018 goed broedseizoen in de Buurdergrie op Ameland
29-11-2018
De eerste bevindingen zenderonderzoek scholeksters in Assen
06-11-2018
Geef je nu op voor het 9e Scholeksterweekend!
16-10-2018
Verslag CHIRP vrijwilligersdag 2018
20-08-2018
Van Vlieland naar Texel, Apeldoorn of Scandinavië en weer terug
18-07-2018
Uitnodiging CHIRP vrijwilligersdag 13 oktober 2018
05-04-2018
Op en neer van Vlieland naar broedgebieden
13-03-2018
IJs Waddenzee zorgt voor lokale verplaatsing gezenderde scholeksters
06-03-2018
Successful winter catches 2018: More than 700 oystercatchers ringed!
13-02-2018
Nature Today: Texelse graslanden trekken scholeksters van Vlieland
11-01-2018
Welke Vliehors-scholeksters weten de weg naar Texel?
27-12-2017
42 scholeksters gezenderd op de Vliehors
06-11-2017
Aankondiging Scholeksterweekend 2018
18-10-2017
Hoe snel en hoog trekken Noordelijke scholeksters?
02-09-2017
Steeds meer zendervogels terug(gevonden) in de Waddenzee
20-08-2017
Verslag CHIRP vrijwilligersdag 2017
26-07-2017
Viermaal is scheepsrecht voor scholekster in Friesland
06-07-2017
Update zendervogels Vliehors
29-06-2017
Overleving en migratie van scholeksters in Nederland
27-06-2017
CHIRP vrijwilligersdag: 19 augustus 2017!
12-06-2017
Update: CHIRP-broedseizoen
09-06-2017
Broedvogels op de Vliehors: Nieuwe zenders en storm
21-04-2017
Wat deden de gezenderde scholeksters afgelopen winter?
13-04-2017
Update CHIRP-scholekster waarnemingen
12-04-2017
Ringaflezingen met BirdRing direct naar Wadertrack!
10-04-2017
Zegt snavelkleur iets over conditie?
16-03-2017
Gezenderde scholekster Wietske teruggevonden
14-03-2017
Woerden valt niet in de smaak bij gezenderde scholekster
07-03-2017
De wintervangsten zijn afgesloten!
23-02-2017
Nieuwe kleurringcodes in Wadertrack
13-02-2017
Vroege Vogels reportage over gezenderde scholeksters
10-02-2017
Productie kleurringstrengen in volle gang
10-02-2017
UvA-BiTS pagina online
10-02-2017
Succesvolle eerste wintervangsten
10-02-2017
Nieuwe kleurringcodes
25-10-2022
Zendergegevens Scholekster openbaar gemaakt
13-09-2022
Symposium Scholekster
04-05-2022
Demografische oorzaken achteruitgang scholeksterpopulatie Schiermonnikoog
14-03-2022
Aanpassingsvermogen in een veranderende wereld
31-01-2022
Scholeksters vermijden verstoorde hoogwatervluchtplaats
27-01-2022
Relatie tussen hoogwatervluchtplaats, foerageergebied en voedsel
01-10-2021
Handleiding voor het kwantificeren van lichaamsconditie
14-09-2021
“Broedkolonie” Scholeksters op Ameland
24-08-2021
Broeddispersie bij Scholeksters
24-08-2021
Verstoring door vliegverkeer heeft meestal geen effect op overleving
23-02-2021
Inefficiënte scholeksters hebben meer last van verstoring
24-09-2020
Hoeveel last hebben wadvogels van vliegtuigen?
04-12-2019
Gevolgen van voedsel specialisatie voor foerageerpatronen
19-11-2019
Scholekster weekend 2020 Groningen
11-11-2019
Overwinteringsgebieden van in Nederland broedende Scholeksters
03-06-2019
Effect van slijtage en verlies van kleurringen op overlevingsschattingen
04-05-2019
Scholekster op het dak
26-03-2019
AviNest App: Nu beschikbaar in de Play Store
25-02-2019
Migratie en overleving van Scholeksters in Nederland
21-12-2018
Is het landbouwgebied een valkuil voor de scholekster?
16-12-2018
Ook in 2018 goed broedseizoen in de Buurdergrie op Ameland
29-11-2018
De eerste bevindingen zenderonderzoek scholeksters in Assen
06-11-2018
Geef je nu op voor het 9e Scholeksterweekend!
16-10-2018
Verslag CHIRP vrijwilligersdag 2018
20-08-2018
Van Vlieland naar Texel, Apeldoorn of Scandinavië en weer terug
18-07-2018
Uitnodiging CHIRP vrijwilligersdag 13 oktober 2018
05-04-2018
Op en neer van Vlieland naar broedgebieden
13-03-2018
IJs Waddenzee zorgt voor lokale verplaatsing gezenderde scholeksters
06-03-2018
Successful winter catches 2018: More than 700 oystercatchers ringed!
13-02-2018
Nature Today: Texelse graslanden trekken scholeksters van Vlieland
11-01-2018
Welke Vliehors-scholeksters weten de weg naar Texel?
27-12-2017
42 scholeksters gezenderd op de Vliehors
06-11-2017
Aankondiging Scholeksterweekend 2018
18-10-2017
Hoe snel en hoog trekken Noordelijke scholeksters?
02-09-2017
Steeds meer zendervogels terug(gevonden) in de Waddenzee
20-08-2017
Verslag CHIRP vrijwilligersdag 2017
26-07-2017
Viermaal is scheepsrecht voor scholekster in Friesland
06-07-2017
Update zendervogels Vliehors
29-06-2017
Overleving en migratie van scholeksters in Nederland
27-06-2017
CHIRP vrijwilligersdag: 19 augustus 2017!
12-06-2017
Update: CHIRP-broedseizoen
09-06-2017
Broedvogels op de Vliehors: Nieuwe zenders en storm
21-04-2017
Wat deden de gezenderde scholeksters afgelopen winter?
13-04-2017
Update CHIRP-scholekster waarnemingen
12-04-2017
Ringaflezingen met BirdRing direct naar Wadertrack!
10-04-2017
Zegt snavelkleur iets over conditie?
16-03-2017
Gezenderde scholekster Wietske teruggevonden
14-03-2017
Woerden valt niet in de smaak bij gezenderde scholekster
07-03-2017
De wintervangsten zijn afgesloten!
23-02-2017
Nieuwe kleurringcodes in Wadertrack
13-02-2017
Vroege Vogels reportage over gezenderde scholeksters
10-02-2017
Productie kleurringstrengen in volle gang
10-02-2017
UvA-BiTS pagina online
10-02-2017
Succesvolle eerste wintervangsten
10-02-2017
Nieuwe kleurringcodes
14-09-2021
Door Jan de Jong, Paulus Brouwer en Tom Voortman
De polder Buurdergrie op Ameland is een van de weinige plekken in Nederland waar jaarlijks meer dan genoeg jonge Scholeksters vliegvlug worden om de populatie in stand te houden. Sinds 2002 worden hier jonge en oude Scholeksters gekleurringd door Jan de Jong en Paulus Brouwer. Vanaf 2008 worden ze bijgestaan door Tom Voortman, die jaarlijks vele duizenden aflezingen doet in het onderzoeksgebied en daarbuiten.
Aan de rand van het onderzoeksgebied Buurdergrie bevindt zich het gebied D 22 in het buitengebied D (Figuur 1). Hier liggen aan de Zwartwoudeweg een aantal graslandpercelen waarvan de bodem in hoofdzaak uit kleigrond bestaat.
Figuur 1. Kaart van de deelgebieden in het onderzoeksgebied Buurdergrie op Ameland. Ook aangegeven het weiland waar de “kolonie” zich vestigde.
Het aantal broedparen scholeksters bestond zo’n 50 jaar geleden uit slechts enkele paartjes aan de rand van de paden. Vanaf 2010 is het aantal broedparen in D 22 geleidelijk toegenomen tot een 30-tal broedparen waarvan bij een gedeelte (19) tenminste een van de partners voorzien is van kleurringen. Een 5-tal hiervan is als juveniel op Ameland geringd binnen de deelgebieden A en B en deze dieren hebben inmiddels een eigen territorium in D 22.
Rond 20-03-2020 ontstond in een van de graslandpercelen gelegen ten zuiden van de kooiplaats (ca 2,5 ha groot) in een gedeelte van 0,15 ha een kleine soos van gemiddeld 90 scholeksters. In de periode van 20 maart tot 15 juni 2021 lag het aantal rond de 10 geringde vogels in de soos. Naast een aantal geringde Amelander vogels ook enkele exemplaren van o.a. Schiermonnikoog (2), Vlieland (1), Neerlandsreid (1) en NfW (1). Het oudste dier was LB-BJWT, geringd 24-04-2004 op Schiermonnikoog en het jongst dier was BRP-OLR5 geringd 17-06-2017 op Ameland.
Vrijwel vanaf het begin was het binnen deze soos, en latere broedkolonie, rustiger met minder vechtpartijen, dan werd waargenomen in de overige vier sozen in polder Buurdergrie. Vanaf midden april ontstonden er in en rond de soos diverse territoria. Rond 12 mei waren er 7 scholeksterterritoria. Van 5 geringde vogels die voorheen op deze soos verbleven kon worden vastgesteld dat ze een broedterritorium hadden in en rondom de soos/broedkolonie Zwartwoudeweg. Met uitzondering van LG-CLYP x BRP-OLR5 waren de meeste geringde dieren gepaard met een ONAD (ongeringde adult): RG-BYOE x ONAD, RB-BSWE x ONAD en LB-BJWT x ONAD. Van de overige paren waren beide vogels ongeringd.
Vanaf het moment dat de eerste scholeksters zaten te broeden (RG-BYOE x ONAD ) had de eigenaar van het perceel Jos Metz er extra zorg/werk mee door er nestbeschermers te plaatsen omdat er in het weiland koeien graasden (Figuur 2).
Figuur 2. Close-up (boven) en overzichtsfoto’s (midden en onder) van de “broedkolonie” Zwartwoudeweg. Op de middelste foto zijn ook een aantal Scholeksters op de centrale soos te zien.
Jos plaatste er bijna om de dag een of twee nestbeschermers bij, tot alle 13 echtparen op (of omstreeks) 14-06-2020 zaten te broeden (Figuur 2). De grootste afstand tussen twee nesten bedroeg 15 meter en de kleinste afstand 5 meter (Figuur 3). De hoge dichtheid veroorzaakte nogal wat onrust waardoor de vogels vaker van het nest af gingen dan gewoonlijk, mede omdat er ook nog vogels in de soos aanwezig waren.
Figuur 3. Territoriumkaart “broedkolonie” Zwartwoudeweg. In geel de nesten van de “kolonievogels”. In rood de nesten van de op “normale” afstand van elkaar broedende vogels.
De legselgrootte varieerde tussen 2 en 4 eieren. Als gevolg van predatie (vermoedelijk door meeuwen) werd geen van de nesten succesvol uitgebroed. Mogelijk kregen de predatoren een kans, omdat de soos vanaf de eerste week in juni geleidelijk aan minder bezocht werd door niet broedende soosvogels en vanwege het grote aantal conflicten tussen de verschillende echtparen als gevolg van de kleine afstand tussen de territoria waardoor ze vaak van het nest af gingen.
Inclusief broedende vogels, waren er in de soos/broedkolonie aan het begin van het broeden in de eerste week van juni gemiddeld nog een 70 vogels aanwezig en in de derde week van Juni nog een 30-tal. Een chronologisch overzicht:
22-06-2020: de soos verplaatst zich naar de Kooiweg. Kort daarna worden de eerste nesten in de broedkolonie gepredeerd.
24-06-2020: er zijn 3 nesten gepredeerd (nr. 05, 02 en 11)
27-06-2020: er zijn weer 3 nesten (gedeeltelijk) gepredeerd (nr. 10, 08 en 12). Alle 4 eieren van nest 10 zijn verdwenen. Twee eieren van nest 08 liggen gebroken in het nest. Er ligt nog 1 warm en dus bebroed ei in nest nr. 12.
29-06-2020: 4 nesten gepredeerd (nr. 13, 01, 03 en 06). Het laatste ei uit nest nr. 12 is nu ook verdwenen.
01-07-2020: er broeden nog 3 paren in de kolonie. Er werden 7 gepredeerde eieren in het weiland/broedkolonie gevonden.
05-07-2020: laatste 3 nesten (nr. 04, 07 en 09) zijn gepredeerd, dan wel verlaten. In nest nr. 04 lag nog 1 koud ei.
Mogelijk heeft de vestiging van de broedkolonie iets te maken met de hoge jongenproductie (er werden in totaal minimaal 22 jongen vliegvlug) in 2019 in en naast het weiland waar de broedkolonie zich in 2020 vestigde.
Kluten broeden regelmatig in kolonies, maar van Scholeksters is dit nauwelijks bekend. Alleen op Schiermonnikoog is ooit waargenomen dat zich vanaf de soos verschillende broedparen in de directe omgeving vestigden. Wat dat betreft dus vergelijkbaar met Ameland, maar het aantal paren en de broeddichtheid was lang niet zo hoog als op Ameland. In de periode 1988-1995 vestigden zich 9 paar vanaf de soos op Schiermonnikoog en 6 territoria waren in 1995 nog bezet.
Ook dit jaar heeft zich weer een kolonie gevestigd op Ameland. Aan een goede beschrijving wordt gewerkt.
Door Jan de Jong, Paulus Brouwer en Tom Voortman
De polder Buurdergrie op Ameland is een van de weinige plekken in Nederland waar jaarlijks meer dan genoeg jonge Scholeksters vliegvlug worden om de populatie in stand te houden. Sinds 2002 worden hier jonge en oude Scholeksters gekleurringd door Jan de Jong en Paulus Brouwer. Vanaf 2008 worden ze bijgestaan door Tom Voortman, die jaarlijks vele duizenden aflezingen doet in het onderzoeksgebied en daarbuiten.
Aan de rand van het onderzoeksgebied Buurdergrie bevindt zich het gebied D 22 in het buitengebied D (Figuur 1). Hier liggen aan de Zwartwoudeweg een aantal graslandpercelen waarvan de bodem in hoofdzaak uit kleigrond bestaat.
Figuur 1. Kaart van de deelgebieden in het onderzoeksgebied Buurdergrie op Ameland. Ook aangegeven het weiland waar de “kolonie” zich vestigde.
Het aantal broedparen scholeksters bestond zo’n 50 jaar geleden uit slechts enkele paartjes aan de rand van de paden. Vanaf 2010 is het aantal broedparen in D 22 geleidelijk toegenomen tot een 30-tal broedparen waarvan bij een gedeelte (19) tenminste een van de partners voorzien is van kleurringen. Een 5-tal hiervan is als juveniel op Ameland geringd binnen de deelgebieden A en B en deze dieren hebben inmiddels een eigen territorium in D 22.
Rond 20-03-2020 ontstond in een van de graslandpercelen gelegen ten zuiden van de kooiplaats (ca 2,5 ha groot) in een gedeelte van 0,15 ha een kleine soos van gemiddeld 90 scholeksters. In de periode van 20 maart tot 15 juni 2021 lag het aantal rond de 10 geringde vogels in de soos. Naast een aantal geringde Amelander vogels ook enkele exemplaren van o.a. Schiermonnikoog (2), Vlieland (1), Neerlandsreid (1) en NfW (1). Het oudste dier was LB-BJWT, geringd 24-04-2004 op Schiermonnikoog en het jongst dier was BRP-OLR5 geringd 17-06-2017 op Ameland.
Vrijwel vanaf het begin was het binnen deze soos, en latere broedkolonie, rustiger met minder vechtpartijen, dan werd waargenomen in de overige vier sozen in polder Buurdergrie. Vanaf midden april ontstonden er in en rond de soos diverse territoria. Rond 12 mei waren er 7 scholeksterterritoria. Van 5 geringde vogels die voorheen op deze soos verbleven kon worden vastgesteld dat ze een broedterritorium hadden in en rondom de soos/broedkolonie Zwartwoudeweg. Met uitzondering van LG-CLYP x BRP-OLR5 waren de meeste geringde dieren gepaard met een ONAD (ongeringde adult): RG-BYOE x ONAD, RB-BSWE x ONAD en LB-BJWT x ONAD. Van de overige paren waren beide vogels ongeringd.
Vanaf het moment dat de eerste scholeksters zaten te broeden (RG-BYOE x ONAD ) had de eigenaar van het perceel Jos Metz er extra zorg/werk mee door er nestbeschermers te plaatsen omdat er in het weiland koeien graasden (Figuur 2).
Figuur 2. Close-up (boven) en overzichtsfoto’s (midden en onder) van de “broedkolonie” Zwartwoudeweg. Op de middelste foto zijn ook een aantal Scholeksters op de centrale soos te zien.
Jos plaatste er bijna om de dag een of twee nestbeschermers bij, tot alle 13 echtparen op (of omstreeks) 14-06-2020 zaten te broeden (Figuur 2). De grootste afstand tussen twee nesten bedroeg 15 meter en de kleinste afstand 5 meter (Figuur 3). De hoge dichtheid veroorzaakte nogal wat onrust waardoor de vogels vaker van het nest af gingen dan gewoonlijk, mede omdat er ook nog vogels in de soos aanwezig waren.
Figuur 3. Territoriumkaart “broedkolonie” Zwartwoudeweg. In geel de nesten van de “kolonievogels”. In rood de nesten van de op “normale” afstand van elkaar broedende vogels.
De legselgrootte varieerde tussen 2 en 4 eieren. Als gevolg van predatie (vermoedelijk door meeuwen) werd geen van de nesten succesvol uitgebroed. Mogelijk kregen de predatoren een kans, omdat de soos vanaf de eerste week in juni geleidelijk aan minder bezocht werd door niet broedende soosvogels en vanwege het grote aantal conflicten tussen de verschillende echtparen als gevolg van de kleine afstand tussen de territoria waardoor ze vaak van het nest af gingen.
Inclusief broedende vogels, waren er in de soos/broedkolonie aan het begin van het broeden in de eerste week van juni gemiddeld nog een 70 vogels aanwezig en in de derde week van Juni nog een 30-tal. Een chronologisch overzicht:
22-06-2020: de soos verplaatst zich naar de Kooiweg. Kort daarna worden de eerste nesten in de broedkolonie gepredeerd.
24-06-2020: er zijn 3 nesten gepredeerd (nr. 05, 02 en 11)
27-06-2020: er zijn weer 3 nesten (gedeeltelijk) gepredeerd (nr. 10, 08 en 12). Alle 4 eieren van nest 10 zijn verdwenen. Twee eieren van nest 08 liggen gebroken in het nest. Er ligt nog 1 warm en dus bebroed ei in nest nr. 12.
29-06-2020: 4 nesten gepredeerd (nr. 13, 01, 03 en 06). Het laatste ei uit nest nr. 12 is nu ook verdwenen.
01-07-2020: er broeden nog 3 paren in de kolonie. Er werden 7 gepredeerde eieren in het weiland/broedkolonie gevonden.
05-07-2020: laatste 3 nesten (nr. 04, 07 en 09) zijn gepredeerd, dan wel verlaten. In nest nr. 04 lag nog 1 koud ei.
Mogelijk heeft de vestiging van de broedkolonie iets te maken met de hoge jongenproductie (er werden in totaal minimaal 22 jongen vliegvlug) in 2019 in en naast het weiland waar de broedkolonie zich in 2020 vestigde.
Kluten broeden regelmatig in kolonies, maar van Scholeksters is dit nauwelijks bekend. Alleen op Schiermonnikoog is ooit waargenomen dat zich vanaf de soos verschillende broedparen in de directe omgeving vestigden. Wat dat betreft dus vergelijkbaar met Ameland, maar het aantal paren en de broeddichtheid was lang niet zo hoog als op Ameland. In de periode 1988-1995 vestigden zich 9 paar vanaf de soos op Schiermonnikoog en 6 territoria waren in 1995 nog bezet.
Ook dit jaar heeft zich weer een kolonie gevestigd op Ameland. Aan een goede beschrijving wordt gewerkt.
