Project CHIRP
Onderzoek naar
achteruitgang Scholekster
achteruitgang Scholekster
Nieuwsoverzicht
25-10-2022
Zendergegevens Scholekster openbaar gemaakt
13-09-2022
Symposium Scholekster
04-05-2022
Demografische oorzaken achteruitgang scholeksterpopulatie Schiermonnikoog
14-03-2022
Aanpassingsvermogen in een veranderende wereld
31-01-2022
Scholeksters vermijden verstoorde hoogwatervluchtplaats
27-01-2022
Relatie tussen hoogwatervluchtplaats, foerageergebied en voedsel
01-10-2021
Handleiding voor het kwantificeren van lichaamsconditie
14-09-2021
“Broedkolonie” Scholeksters op Ameland
24-08-2021
Broeddispersie bij Scholeksters
24-08-2021
Verstoring door vliegverkeer heeft meestal geen effect op overleving
23-02-2021
Inefficiënte scholeksters hebben meer last van verstoring
24-09-2020
Hoeveel last hebben wadvogels van vliegtuigen?
04-12-2019
Gevolgen van voedsel specialisatie voor foerageerpatronen
19-11-2019
Scholekster weekend 2020 Groningen
11-11-2019
Overwinteringsgebieden van in Nederland broedende Scholeksters
03-06-2019
Effect van slijtage en verlies van kleurringen op overlevingsschattingen
04-05-2019
Scholekster op het dak
26-03-2019
AviNest App: Nu beschikbaar in de Play Store
25-02-2019
Migratie en overleving van Scholeksters in Nederland
21-12-2018
Is het landbouwgebied een valkuil voor de scholekster?
16-12-2018
Ook in 2018 goed broedseizoen in de Buurdergrie op Ameland
29-11-2018
De eerste bevindingen zenderonderzoek scholeksters in Assen
06-11-2018
Geef je nu op voor het 9e Scholeksterweekend!
16-10-2018
Verslag CHIRP vrijwilligersdag 2018
20-08-2018
Van Vlieland naar Texel, Apeldoorn of Scandinavië en weer terug
18-07-2018
Uitnodiging CHIRP vrijwilligersdag 13 oktober 2018
05-04-2018
Op en neer van Vlieland naar broedgebieden
13-03-2018
IJs Waddenzee zorgt voor lokale verplaatsing gezenderde scholeksters
06-03-2018
Successful winter catches 2018: More than 700 oystercatchers ringed!
13-02-2018
Nature Today: Texelse graslanden trekken scholeksters van Vlieland
11-01-2018
Welke Vliehors-scholeksters weten de weg naar Texel?
27-12-2017
42 scholeksters gezenderd op de Vliehors
06-11-2017
Aankondiging Scholeksterweekend 2018
18-10-2017
Hoe snel en hoog trekken Noordelijke scholeksters?
02-09-2017
Steeds meer zendervogels terug(gevonden) in de Waddenzee
20-08-2017
Verslag CHIRP vrijwilligersdag 2017
26-07-2017
Viermaal is scheepsrecht voor scholekster in Friesland
06-07-2017
Update zendervogels Vliehors
29-06-2017
Overleving en migratie van scholeksters in Nederland
27-06-2017
CHIRP vrijwilligersdag: 19 augustus 2017!
12-06-2017
Update: CHIRP-broedseizoen
09-06-2017
Broedvogels op de Vliehors: Nieuwe zenders en storm
21-04-2017
Wat deden de gezenderde scholeksters afgelopen winter?
13-04-2017
Update CHIRP-scholekster waarnemingen
12-04-2017
Ringaflezingen met BirdRing direct naar Wadertrack!
10-04-2017
Zegt snavelkleur iets over conditie?
16-03-2017
Gezenderde scholekster Wietske teruggevonden
14-03-2017
Woerden valt niet in de smaak bij gezenderde scholekster
07-03-2017
De wintervangsten zijn afgesloten!
23-02-2017
Nieuwe kleurringcodes in Wadertrack
13-02-2017
Vroege Vogels reportage over gezenderde scholeksters
10-02-2017
Productie kleurringstrengen in volle gang
10-02-2017
UvA-BiTS pagina online
10-02-2017
Succesvolle eerste wintervangsten
10-02-2017
Nieuwe kleurringcodes
25-10-2022
Zendergegevens Scholekster openbaar gemaakt
13-09-2022
Symposium Scholekster
04-05-2022
Demografische oorzaken achteruitgang scholeksterpopulatie Schiermonnikoog
14-03-2022
Aanpassingsvermogen in een veranderende wereld
31-01-2022
Scholeksters vermijden verstoorde hoogwatervluchtplaats
27-01-2022
Relatie tussen hoogwatervluchtplaats, foerageergebied en voedsel
01-10-2021
Handleiding voor het kwantificeren van lichaamsconditie
14-09-2021
“Broedkolonie” Scholeksters op Ameland
24-08-2021
Broeddispersie bij Scholeksters
24-08-2021
Verstoring door vliegverkeer heeft meestal geen effect op overleving
23-02-2021
Inefficiënte scholeksters hebben meer last van verstoring
24-09-2020
Hoeveel last hebben wadvogels van vliegtuigen?
04-12-2019
Gevolgen van voedsel specialisatie voor foerageerpatronen
19-11-2019
Scholekster weekend 2020 Groningen
11-11-2019
Overwinteringsgebieden van in Nederland broedende Scholeksters
03-06-2019
Effect van slijtage en verlies van kleurringen op overlevingsschattingen
04-05-2019
Scholekster op het dak
26-03-2019
AviNest App: Nu beschikbaar in de Play Store
25-02-2019
Migratie en overleving van Scholeksters in Nederland
21-12-2018
Is het landbouwgebied een valkuil voor de scholekster?
16-12-2018
Ook in 2018 goed broedseizoen in de Buurdergrie op Ameland
29-11-2018
De eerste bevindingen zenderonderzoek scholeksters in Assen
06-11-2018
Geef je nu op voor het 9e Scholeksterweekend!
16-10-2018
Verslag CHIRP vrijwilligersdag 2018
20-08-2018
Van Vlieland naar Texel, Apeldoorn of Scandinavië en weer terug
18-07-2018
Uitnodiging CHIRP vrijwilligersdag 13 oktober 2018
05-04-2018
Op en neer van Vlieland naar broedgebieden
13-03-2018
IJs Waddenzee zorgt voor lokale verplaatsing gezenderde scholeksters
06-03-2018
Successful winter catches 2018: More than 700 oystercatchers ringed!
13-02-2018
Nature Today: Texelse graslanden trekken scholeksters van Vlieland
11-01-2018
Welke Vliehors-scholeksters weten de weg naar Texel?
27-12-2017
42 scholeksters gezenderd op de Vliehors
06-11-2017
Aankondiging Scholeksterweekend 2018
18-10-2017
Hoe snel en hoog trekken Noordelijke scholeksters?
02-09-2017
Steeds meer zendervogels terug(gevonden) in de Waddenzee
20-08-2017
Verslag CHIRP vrijwilligersdag 2017
26-07-2017
Viermaal is scheepsrecht voor scholekster in Friesland
06-07-2017
Update zendervogels Vliehors
29-06-2017
Overleving en migratie van scholeksters in Nederland
27-06-2017
CHIRP vrijwilligersdag: 19 augustus 2017!
12-06-2017
Update: CHIRP-broedseizoen
09-06-2017
Broedvogels op de Vliehors: Nieuwe zenders en storm
21-04-2017
Wat deden de gezenderde scholeksters afgelopen winter?
13-04-2017
Update CHIRP-scholekster waarnemingen
12-04-2017
Ringaflezingen met BirdRing direct naar Wadertrack!
10-04-2017
Zegt snavelkleur iets over conditie?
16-03-2017
Gezenderde scholekster Wietske teruggevonden
14-03-2017
Woerden valt niet in de smaak bij gezenderde scholekster
07-03-2017
De wintervangsten zijn afgesloten!
23-02-2017
Nieuwe kleurringcodes in Wadertrack
13-02-2017
Vroege Vogels reportage over gezenderde scholeksters
10-02-2017
Productie kleurringstrengen in volle gang
10-02-2017
UvA-BiTS pagina online
10-02-2017
Succesvolle eerste wintervangsten
10-02-2017
Nieuwe kleurringcodes
27-01-2022
Door Wiene Bakker
Verschillende wadvogelsoorten, vooral soorten die schelpdieren eten, zijn de afgelopen decennia erg achteruit gegaan. De Scholekster is hier een goed voorbeeld van; het gaat niet goed met de Scholekster en vooral in de winter is hij erg afhankelijk van schelpdieren zoals kokkels en mossels. De veranderde beschikbaarheid van voedsel lijkt een van de belangrijkste oorzaken te zijn van deze negatieve trend. Daarom is het cruciaal om er achter te komen hoe de Scholekster reageert op veranderingen in voedselaanbod. De verbanden tussen hoogwatervluchtplaatsen, foerageergebieden en beschikbaar voedsel worden in een recente publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Estuarine, Coastal and Shelf Science beschreven.
Onderzoek met GPS zenders in vier regio's
Met GPS gezenderde Scholeksters maakten het mogelijk om nauwkeurig het verband tussen veranderingen in voedselaanbod en lokale populatiegrootten in de winter te onderzoeken. Met deze GPS-gegevens kon de connectie tussen hoogwatervluchtplaatsen (HVP’s) en foerageergebieden in detail worden berekend voor vier regio’s in de Nederlandse Waddenzee (figuur 1), iets wat eerder niet mogelijk was. Dit puzzelstukje konden we combineren met Scholekstertellingen en voedselbeschikbaarheidskaarten op basis van jaarlijkse bemonsteringen van bodemdieren in de Waddenzee.
Figuur 1. Overzicht van de vier onderzoeksregio’s en de beschikbare GPS-data.
Connecties tussen foerageergebied en hoogwatervluchtplaats
Als eerste werd de relatie tussen foerageergebieden en HVP’s onderzocht (figuur 2). Zoals verwacht was er een negatieve relatie tussen afstand en de sterkte van de connectie, wat betekend dat scholeksters minder gebruik maken van foerageergebieden die verder weg van de hoogwatervluchtplaatsen liggen. Interessant om te zien, was dat Scholeksters die rustten op dicht bij elkaar gelegen HVP’s soms nauwelijks gebruik maakten van dezelfde foerageergebieden.
Figuur 2. Connecties tussen HVP’s en foerageergebieden op het Oostelijke deel van Ameland (het gestreepte gebied is het vaste land van Ameland en de Friese kust, in grijs het droogvallende wad). Hoe dikker de pijlen zijn, hoe vaker de Scholeksters gebruik maakten van het betreffende foerageergebied als ze bij hoog water overtijden in het gebied waar de pijl vandaan komt. Zwakke connecties zijn niet getoond. In de cirkel staan drie dichtbij elkaar gelegen HVP’s, waarvan de oostelijke verbonden is met andere foerageergebieden dan de andere twee.
Bewegen Scholeksters over jaren mee met voedselbeschikbaarheid?
De connecties tussen foerageergebieden en HVP's kon worden gebruikt om in te schatten hoe de voedselbeschikbaarheid veranderde voor Scholeksters die overtijden op bepaalde HVP’s. Scholekstertellingen met hoogwater waren ideaal om er vervolgens achter te komen of de aantallen Scholeksters mee veranderden met de veranderingen in voedselbeschikbaarheid.
Het bleek dat op grove schaal -laten we eilandschaal zeggen- veranderingen in aantallen Scholeksters sterk correleerden met veranderingen in beschikbaar voedsel (figuur 3). Kokkels bleken de enige belangrijke voedselbron te zijn voor deze relatie in de Nederlandse Waddenzee. De fluctuaties in aantallen Scholeksters waren zo sterk, dat sterfte en aanwas van de lokale populatie niet de enige oorzaken konden zijn. We vermoeden dat de locatiekeuze van in Nederland overwinterende buitenlandse Scholeksters ook belangrijk is, omdat (met name adulte) Nederlandse Scholeksters erg trouw zijn aan hun overwinteringsgebied. Onze methode bleek sterkere correlaties te vinden dan een eenvoudigere methode die wordt gebruikt als geen GPS-data beschikbaar is en dus niet bekend is waar de met hoogwater getelde Scholeksters precies foerageren tijdens laagwater.
Figuur 3. De relatie tussen veranderingen in beschikbaar voedsel (kokkels) en veranderingen in aantallen scholeksters geteld tijdens hoogwater op eilandschaal. Per regio is elk punt een ander jaar.
Op fijnere schaal (deelgebieden binnen eilanden) was de relatie tussen veranderingen in beschikbaar voedsel en veranderingen in aantallen Scholeksters minder duidelijk. Waarschijnlijk spelen andere factoren (zoals verstoring en predatierisico) op deze schaal een belangrijkere rol bij de keuze van HVP.
Deze studie laat zien dat GPS-data erg waardevol zijn en dat Scholeksters op relatief grove schaal reageren op veranderingen in voedselaanbod, maar dat dat op fijnere schaal niet zo hoeft te zijn. Andersom werkt het ook: veranderingen in aantallen Scholeksters kunnen iets zeggen over veranderingen in de voedselbeschikbaarheid van de Waddenzee op grove schaal.
Publicatie:
Bakker W, Ens BJ, Dokter A, van der Kolk H, Rappoldt K, van de Pol M, Troost K, van der Veer HW, Bijleveld AI, van der Meer J, Oosterbeek K, Jongejans E & Allen AM. 2021. Connecting foraging and roosting areas reveals how food stocks explain shorebird numbers. Estuarine, Coastal and Shelf Science 259, 107458. Link
Door Wiene Bakker
Verschillende wadvogelsoorten, vooral soorten die schelpdieren eten, zijn de afgelopen decennia erg achteruit gegaan. De Scholekster is hier een goed voorbeeld van; het gaat niet goed met de Scholekster en vooral in de winter is hij erg afhankelijk van schelpdieren zoals kokkels en mossels. De veranderde beschikbaarheid van voedsel lijkt een van de belangrijkste oorzaken te zijn van deze negatieve trend. Daarom is het cruciaal om er achter te komen hoe de Scholekster reageert op veranderingen in voedselaanbod. De verbanden tussen hoogwatervluchtplaatsen, foerageergebieden en beschikbaar voedsel worden in een recente publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Estuarine, Coastal and Shelf Science beschreven.
Onderzoek met GPS zenders in vier regio's
Met GPS gezenderde Scholeksters maakten het mogelijk om nauwkeurig het verband tussen veranderingen in voedselaanbod en lokale populatiegrootten in de winter te onderzoeken. Met deze GPS-gegevens kon de connectie tussen hoogwatervluchtplaatsen (HVP’s) en foerageergebieden in detail worden berekend voor vier regio’s in de Nederlandse Waddenzee (figuur 1), iets wat eerder niet mogelijk was. Dit puzzelstukje konden we combineren met Scholekstertellingen en voedselbeschikbaarheidskaarten op basis van jaarlijkse bemonsteringen van bodemdieren in de Waddenzee.
Figuur 1. Overzicht van de vier onderzoeksregio’s en de beschikbare GPS-data.
Connecties tussen foerageergebied en hoogwatervluchtplaats
Als eerste werd de relatie tussen foerageergebieden en HVP’s onderzocht (figuur 2). Zoals verwacht was er een negatieve relatie tussen afstand en de sterkte van de connectie, wat betekend dat scholeksters minder gebruik maken van foerageergebieden die verder weg van de hoogwatervluchtplaatsen liggen. Interessant om te zien, was dat Scholeksters die rustten op dicht bij elkaar gelegen HVP’s soms nauwelijks gebruik maakten van dezelfde foerageergebieden.
Figuur 2. Connecties tussen HVP’s en foerageergebieden op het Oostelijke deel van Ameland (het gestreepte gebied is het vaste land van Ameland en de Friese kust, in grijs het droogvallende wad). Hoe dikker de pijlen zijn, hoe vaker de Scholeksters gebruik maakten van het betreffende foerageergebied als ze bij hoog water overtijden in het gebied waar de pijl vandaan komt. Zwakke connecties zijn niet getoond. In de cirkel staan drie dichtbij elkaar gelegen HVP’s, waarvan de oostelijke verbonden is met andere foerageergebieden dan de andere twee.
Bewegen Scholeksters over jaren mee met voedselbeschikbaarheid?
De connecties tussen foerageergebieden en HVP's kon worden gebruikt om in te schatten hoe de voedselbeschikbaarheid veranderde voor Scholeksters die overtijden op bepaalde HVP’s. Scholekstertellingen met hoogwater waren ideaal om er vervolgens achter te komen of de aantallen Scholeksters mee veranderden met de veranderingen in voedselbeschikbaarheid.
Het bleek dat op grove schaal -laten we eilandschaal zeggen- veranderingen in aantallen Scholeksters sterk correleerden met veranderingen in beschikbaar voedsel (figuur 3). Kokkels bleken de enige belangrijke voedselbron te zijn voor deze relatie in de Nederlandse Waddenzee. De fluctuaties in aantallen Scholeksters waren zo sterk, dat sterfte en aanwas van de lokale populatie niet de enige oorzaken konden zijn. We vermoeden dat de locatiekeuze van in Nederland overwinterende buitenlandse Scholeksters ook belangrijk is, omdat (met name adulte) Nederlandse Scholeksters erg trouw zijn aan hun overwinteringsgebied. Onze methode bleek sterkere correlaties te vinden dan een eenvoudigere methode die wordt gebruikt als geen GPS-data beschikbaar is en dus niet bekend is waar de met hoogwater getelde Scholeksters precies foerageren tijdens laagwater.
Figuur 3. De relatie tussen veranderingen in beschikbaar voedsel (kokkels) en veranderingen in aantallen scholeksters geteld tijdens hoogwater op eilandschaal. Per regio is elk punt een ander jaar.
Op fijnere schaal (deelgebieden binnen eilanden) was de relatie tussen veranderingen in beschikbaar voedsel en veranderingen in aantallen Scholeksters minder duidelijk. Waarschijnlijk spelen andere factoren (zoals verstoring en predatierisico) op deze schaal een belangrijkere rol bij de keuze van HVP.
Deze studie laat zien dat GPS-data erg waardevol zijn en dat Scholeksters op relatief grove schaal reageren op veranderingen in voedselaanbod, maar dat dat op fijnere schaal niet zo hoeft te zijn. Andersom werkt het ook: veranderingen in aantallen Scholeksters kunnen iets zeggen over veranderingen in de voedselbeschikbaarheid van de Waddenzee op grove schaal.
Publicatie:
Bakker W, Ens BJ, Dokter A, van der Kolk H, Rappoldt K, van de Pol M, Troost K, van der Veer HW, Bijleveld AI, van der Meer J, Oosterbeek K, Jongejans E & Allen AM. 2021. Connecting foraging and roosting areas reveals how food stocks explain shorebird numbers. Estuarine, Coastal and Shelf Science 259, 107458. Link
